Mạng xã hội và các mối đe dọa về bảo mật

Không ai phủ nhận vai trò quan trọng của các mạng xã hội trong xu hướng truyền thông xã hội hiện tại khi chúng đang được sử dụng như một kênh truyền thông tương tác chuyên nghiệp và hữu hiệu, là công cụ để các doanh nghiệp tăng doanh số bán hàng, là phương tiện để mọi người có thể tìm việc một cách nhanh chóng cũng như để giữ các mối liên lạc với cộng đồng và bạn bè. Tuy nhiên, mạng xã hội vẫn là "con dao hai lưỡi", có thể sẽ mang đến cho cá nhân người sử dụng và cả các doanh nghiệp không ít rắc rối: từ việc mất trộm, những tin đồn thị phi cho đến cả những sự việc làm tổn hại đến uy tín của công ty.

Từ Facebook

Ba trong số tính năng phổ biến nhất của Facebook là thêm bạn bè, cập nhật tình trạng hiện tại và chạy các ứng dụng phổ thông như trò chơi, câu đố. "Bạn bè" trên Facebook là bất cứ ai mà bạn cho phép họ xem thông tin cá nhân của mình ở nhiều mức độ khác nhau, như: công việc, ngày tháng năm sinh, hình ảnh, thành viên các nhóm, ý kiến và danh sách bạn bè. Trên Facebook, bạn vừa có thể chơi các trò chơi trực tuyến miễn phí như HappyFarm, CityVille, Sims Social, Gardens of Time… vừa có thể cập nhật thông tin về cuộc sống hằng ngày của bạn vào bất cứ lúc nào.

Ứng dụng cập nhật trạng thái trên Facebook cho phép người sử dụng gửi một câu ngắn hoặc một đoạn văn về bất cứ chủ đề nào tại bất kỳ thời điểm nào lên mạng xã hội này. Thoạt nghĩ, tất cả các trạng thái được cập nhật trên Facebook đều vô hại, chẳng hạn như: "Gia đình tôi sẽ đi nghỉ mát ở Hà Nội một tuần", "Mình đang muốn mua một TV 52 inch để xem Euro 2012", "Thật là chán! Sếp gì mà không có đầu óc"… Tuy nhiên, một khi những thông tin như thế được cập nhật trên mạng xã hội – dù bạn thiết lập chế độ hiển thị ra sao – nhiều người, cả trong hay ngoài danh sách bạn bè của bạn, sẽ biết được thông tin đó; và rất có thể nhà cửa của bạn sẽ bị "khoắn" sạch vì trộm ghé thăm, những quảng cáo ti vi cứ tràn lan vào hộp thư, tệ hơn nữa là quyết định sa thải bất ngờ từ chính người quản lý của bạn...

Nếu bạn đã từng tham gia vào Facebook, bạn chắc chắn đã được mời tham gia những buổi khảo sát trực tuyến từ bạn bè của mình, chẳng hạn như: "20 điều bạn chưa biết về tôi", "5 người bạn thân nhất của bạn trên Facebook là ai?"… Nhìn chung, các cuộc khảo sát đó chỉ mang tính tham khảo với những câu hỏi tưởng chừng như vô thưởng vô phạt. Tuy nhiên, khi bạn trả lời các câu hỏi đó, bạn đã vô tình cung cấp những thông tin nguồn quan trọng vốn là cơ sở để kẻ xấu xâm nhập và ăn cắp danh tính, và hacker sẽ dễ dàng thâm nhập vào tài khoản ngân hàng trực tuyến của bạn và tiến hành các hoạt động thanh toán phi pháp.

Facebook cung cấp hàng ngàn ứng dụng mà người sử dụng có thể cài đặt và chạy trên các thiết bị của mình như lịch công tác, những công cụ để gửi cho bạn bè thiệp chúc mừng trực tuyến, những câu đố về các chủ đề khác nhau… Trong đó, rất nhiều ứng dụng được phát triển bởi chính những người sử dụng Facebook. Mặc dù các ứng dụng này là vô hại, nhưng trên thực tế, không ít ứng dụng đã "âm thầm" chuyển những nội dung độc hại vào máy tính của bạn. Vì vậy, hãy chắc chắn rằng máy tính của bạn đã được cài tường lửa tương thích cũng như các phần mềm chống virus/phần mềm chống phần mềm độc hại đã được cập nhật và chỉ nên cài đặt hoặc chạy các ứng dụng từ những nguồn đáng tin cậy và/hoặc đã được chấp thuận bởi bộ phận CNTT của công ty.

Và Twitter

Twitter là một ứng dụng trực tuyến cho phép bạn gửi nhận xét ngắn gọn (tweet) về bất kỳ chủ đề nào bạn thích và tất cả những người sử dụng Twitter đều có thể theo dõi và cập nhật các tweet của bạn. Xét về mức độ phổ biến, Twitter không được ưa chuộng mấy ở Việt Nam. Điều này rất dễ hiểu vì nhiều công năng hữu ích của Twitter chưa được cả các cơ quan quản lý lẫn người sử dụng tập trung khai thác, chẳng hạn như thông cáo của sở cảnh sát về tình hình an ninh khu vực, dòng tweet của đài truyền hình thông tin về dư chấn động đất và thông báo món mới từ đầu bếp của một nhà hàng.

Cũng như với Facebook, người sử dụng Twitter phải rất cẩn thận về những thông tin cá nhân mà họ tweet và nên xem xét đến việc những thông tin đó sẽ được xử lý ra sao. Đối với các chủ doanh nghiệp, việc chú ý đến các thông tin được đăng tải và quản lý như thế nào để chúng không ảnh hưởng đến công ty của mình vô hình trung đã trở thành một trong những yêu cầu bắt buộc trong thời đại bùng nổ mạng xã hội như hiện nay. Trên thực tế, mỗi một tweet – dù là có thực hay không – đều có tác động cụ thể đến quan hệ cộng đồng và có thể để lại hậu quả tài chính cho các công ty có nhân viên tweet hoặc đăng các thông tin không chính xác. Hậu quả có thể sẽ càng nghiêm trọng nếu công ty đó thuộc sở hữu công khai và/hoặc đã được cổ phần hóa vì nó sẽ gây ảnh hưởng đến uy tín và làm giảm giá trị của công ty, đến việc mua bán cổ phiếu thường nhật, gây sút giảm niềm tin từ các chủ đầu tư cũng như doanh số bán hàng.

Đến thư rác và những trò lừa đảo trên mạng xã hội

Cho dù bạn sử dụng Facebook, Twitter, LinkedIn hoặc bất kỳ trang web trực tuyến nào để tham gia vào mạng xã hội, sử dụng ngân hàng trực tuyến hoặc mua sắm, bạn nên ý thức rằng không ít e-mail được gửi đi từ các trang web này mang những thông tin lừa đảo và có thể chứa các nội dung độc hại, phổ biến nhất là những thư rác mời kết bạn trên Twitter và Facebook.

Một hình thức lừa đảo khác là việc thu ngắn các URL trong e-mail hoặc trên Facebook, LinkedIn và Twitter. Thông thường, các liên kết mà chúng ta muốn gửi lên mạng xã hội đều rất dài, không chỉ khiến cho chúng khó được sử dụng mà còn không thể nhập vào các không gian nhỏ được phân bổ bởi các trang mạng. Để làm được việc này, các bên thứ ba như http://tinyurl.com hoặc http://bit.ly sẽ mã hóa URL vào một phiên bản ngắn hơn, ví dụ như URL về vị trí tuyển dụng từ Công ty Simone Perele tại địa chỉ www.vietnamworks.com/viec-lam/chi-tiet/administrative-accountant-officer-poste-de-responsable-administratif-et-comptable-352721 có thể sẽ được giảm thiểu chỉ còn khoảng 25 ký tự thành http://tinyurl.com/123rkp. Mặc dù lợi ích của việc rút ngắn URL là hiển nhiên, nhưng nó cũng hàm chứa nguy cơ cao về bảo mật khi mà các URL được rút ngắn thực sự không cho bạn biết được điểm đến của liên kết. Và, sẽ là quá muộn nếu URL rút gọn đó dẫn bạn đến trang web có chứa phần mềm độc hại hoặc những nội dung nhạy cảm. Vì vậy, chỉ nên bấm vào các URL rút ngắn nếu bạn tin tưởng người gửi và đừng bao giờ click vào nếu chúng được chứa trong thư rác hoặc trên các trang web mà bạn nghi ngờ.

Biện pháp phòng ngừa

Như đã nói, các trang mạng xã hội có thể giúp doanh nghiệp tăng doanh số bán hàng và là một công cụ tiếp thị trực tuyến có hiệu quả. Tuy nhiên, bạn không nên lơ là công tác bảo mật nếu buộc phải sử dụng ứng dụng này. Theo GFI, các doanh nghiệp vẫn chưa có giải pháp phù hợp để có thể quản lý tốt những vấn đề này. Khi một công ty thực hiện các rào cản kỹ thuật để gia tăng bảo mật và nhằm ngăn chặn việc sử dụng mạng xã hội, có nghĩa là họ sẵn sàng để mất doanh số bán hàng và bỏ qua một công cụ tiếp thị tiềm năng. Do đó, các công ty nên có một chính sách quy định rõ ràng về việc sử dụng mạng xã hội, các ứng dụng trực tuyến và Internet nói chung. Trong chính sách này, nhà quản lý cũng nên nêu rõ các hình thức xử lý nhân viên nếu không tuân thủ quy định, như khiển trách bằng văn bản hoặc sa thải hay truy cứu trước pháp luật. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng nên áp dụng những quy định linh hoạt đối với những trường hợp nhân viên sử dụng tài khoản mạng xã hội cá nhân khi ở nhà và phải bảo đảm được rằng những quy định đó không nằm ngoài mục đích hạn chế nhân viên bêu xấu công ty hay có những hành vi gian lận, tiết lộ thông tin nội bộ…